Khảo sát vụ Hồ tiêu 2016 tại Bình Phước, Đăk Nông, Đăk Lăk và Gia Lai

Theo kế hoạch khảo sát vụ hồ tiêu 2016, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA) và các Doanh nghiệp hội viên tiến hành khảo sát đợt 2 ở các tỉnh trồng tiêu trọng điểm còn lại của vùng Đông Nam bộ và Tây nguyên vào các ngày đầu tháng 1/2016.

-Các địa điểm được khảo sát:

– Bình Phước: xã An Phú – huyện Hớn Quản, xã Lộc An – huyện Lộc Ninh
– Đăk Nông: xã Nậm N’Jang – huyện Đăk Song
– Đăk Lăk: xã Ea K’Tur – huyện Cư Kuin, xã Ea H’Leo – huyện Ea H’Leo
– Gia Lai: xã Ia Le và Ia Phang – Huyện Chư Pưh, xã Ia B’lang – huyện Chư Sê

–Kết quả khảo sát:

1.Tác động của tự nhiên (thời tiết, khí hậu, nước…) đến vụ tiêu 2016
– Thời tiết nắng quá gắt tháng 4 – 5/2015 sau đó lại mưa đột ngột thời kỳ phân mầm, ra hoa đã tác động xấu đến sản lượng vụ tiêu 2016 ở hầu khắp các tỉnh, trong đó đặc biệt là Bình Phước, Đăk Nông, Gia Lai. Các vườn Hồ tiêu ra hoa đợt này đều bị bẻ đốt, rụng khớp hàng loạt. Đa số các vướn tiêu ra hoa đợt 2 (tháng 6) mới cho thu hoạch tốt.

– Thiếu nước là hiện tượng phổ biến trên các vườn tiêu trong năm 2015. Tại Chư Pưh, lượng mưa 2015 giảm 30% so với năm trước, hạn hán khiến năng suất, sản lượng vụ tiêu 2016 bị ảnh hưởng. Nhiều vườn tiêu trồng mới nhưng khoan giếng không có nước để tưới do mực nước ngầm đã xuống quá thấp, đăc biệt là các tỉnh Đăk Nông, Gia Lai. Chính vì khô hạn nên 90% số vườn được khảo sát đều có biểu hiện chỉ có khoảng 50 – 70% hạt đóng trên gié. Thiếu nước còn khiến các vườn tiêu ít thấy cành vươn nên có thể sản lượng vụ  2017 cũng sẽ bị ảnh hưởng không tốt;

– Sâu bệnh: trong thời kỳ sinh trưởng của cây tiêu năm 2015, dịch bệnh chết nhanh hầu hết không đáng kể nên vụ thu hoạch 2016 không bị ảnh hưởng sâu bệnh nặng nề như vụ 2015. Tuy nhiên tuyến trùng, rệp sáp, bọ thánh giá v.v… vẫn gây hại thường xuyên, đặc biệt trong mùa mưa tháng 6 – 9.

2.Phương thức canh tác của nông dân tác động tới vụ thu hoạch 2016

* Giống hồ tiêu:

– Tại các tỉnh Tây Nguyên, giống Ấn Độ chín sớm hơn, gié dài hơn, trái đóng đều hơn giống tiêu Lộc Ninh và Vĩnh Linh.

– Giống tiêu Vĩnh Linh thường được cho là chịu hạn tốt, cho năng suất cao nhưng bấp bênh. Các hộ trồng giống Vĩnh Linh ở Bình Phước năm nay cho năng suất rất kém, Hộ ông Quán ở xã Lộc An, Lộc Ninh năng suất chỉ đạt khoảng 0,5 tấn /ha, trong khi cũng vườn đó năm 2015 cho khoảng 2,7 tấn/ha.

– Giống Lộc Ninh ở vườn ông Lực (Đăk Lăk) năm nay năng suất cũng không cao, tuy nhiên giống Lộc Ninh chống chịu gió mạnh khá tốt và năng suất đều, ổn định.

* Việc sử dụng phân bón:

Khác với nhiều năm trước, nông dân trồng tiêu đã có nhận thức tốt hơn về vai trò phân hữu cơ với độ bền vườn tiêu, 100% vườn khảo sát đều dùng phân hữu cơ để bón lót. Bình Phước dùng nhiều phân dê, các tỉnh Tây Nguyên dùng chủ yếu phân bò, phân cá … và tất cả đều được ủ ít nhất 6 tháng và đều được trộn với Trichoderma để diệt mầm bệnh. Việc bón thúc, bón bổ sung vi lượng cũng đều rất khoa học, chủ yếu chỉ bón khi cây ra hoa và đóng trái. Nông dân trồng tiêu đã rất ít dùng phân vô cơ cho tiêu.

* Sử dụng thuốc BVTV:

Do tình hình thời tiết năm 2015 ít mưa ẩm, không có dịch bệnh, các cơ quan nông nghiệp lại tuyên truyền tấp huấn sâu rộng, nhiều doanh nghiệp lại có chính sách khuyến khích mua bán tiêu sạch, cộng thêm thông tin về nguy cơ mất giá, khó tiêu thụ nếu hạt tiêu nhiễm dư lượng thuốc BVTV cao đã khiến nông dân sử dụng ít thuốc BVTV hơn các năm trước, đặc biệt ở những vườn bón nhiều phân hữu cơ, tưới thoát nước khoa học gần như không phải dùng thuốc. Phần lớn hộ được hỏi, nếu có dùng, chỉ phun 1 – 2 lần thuốc trừ tuyến trùng, rệp sáp. Thời gian kết thúc phun đều cuối mùa mưa, trước thu hoạch khoảng 3 – 4 tháng.

* Sử dụng trụ tiêu:

So với những năm trước, số hộ dùng trụ sống tăng lên đáng kể, đăc biệt ở những vườn tiêu tơ 4 – 5 tuổi bởi thực tế đã cho thấy vườn dùng trụ sống luôn có tán che nên ít bị khô hạn, bộ rễ do vậy phát triển tốt, giúp nhà nông đối phó với tình hình hạn hán ngày càng khốc liệt. Tại Bình Phước nông dân thường dùng trụ vông, gòn, ở các tỉnh Tây Nguyên nông dân dùng cây keo, muồng, lồng mức. Trụ vông, gòn ưu điểm là sinh trưởng nhanh nên có thể trồng cùng với lúc đặt bầu nhưng nhược điểm là sau 7 – 10 năm thường bị sâu, mục gẫy nên phải thay trụ. Trụ sống bằng cây keo, lồng mức … bền nhưng lớn chậm nên phải làm trụ gỗ khi mới trồng.

Ngoài ra, một số vườn tiêu trồng theo hướng sinh thái kết hợp khai thác gỗ rừng nên dùng trụ là cây gỗ quí như sưa đỏ v.v… Hình thức này cho hiệu quả kinh tế không cao tức thời (năng suất tiêu chỉ 1 – 1,5 tấn/ha) nhưng rất bền vững cho cả hồ tiêu và cây lấy gỗ.

3. Dự kiến diện tích, năng suất, sản lượng hồ tiêu 2016 của các hộ được khảo sát: …

4. Nhận định chung về vụ hồ tiêu 2016 ở 4 tỉnh trồng hồ tiêu lớn nhất cả nước:

– Diện tích tất cả các địa phương khảo sát đều tăng mạnh, đặc biệt các huyện còn đất rừng như Bù Đốp (Bình Phước), Đăk Đoa, Mang Yang (Gia Lai). Xã An Phú, huyện Hớn Quản, Bình Phước trong năm 2015 đã tăng tới 35% diện tích so với 2013. Tuy nhiên, phần lớn diện tích trồng mới chưa cho thu hoạch nên chưa tác động lớn tới sản lượng 2016.- 90% vườn tiêu sẽ được thu sau Tết Âm lịch (từ giữa tháng 2/2016). Phần lớn sẽ thu khoảng 3 đợt.

– Hiện có khoảng 50% diện tích hồ tiêu của Bình Phước, Đăk Nông, Đăk Lăk, Gia Lai là trên 15 năm. Trừ những vườn canh tác tốt ở Ea K’Tur năng suất đạt 8 – 9 tấn/ha, phần lớn diện tích các hộ đều già cỗi. Vụ thu hoạch 2016 do vậy cho năng suất trung bình chỉ khoảng trên dưới 2 tấn/ha, sản lượng chung kém những năm 2014 – 2015.

– Có khoảng 30% diện tích là vườn tiêu tơ 5 – 10 tuổi cho năng suất khá hơn, đạt trung bình khoảng 3 – 5 tấn/ ha, nhìn chung chỉ cao hơn vụ 2015 chút ít và không bằng vụ 2014.

– Diện tích trồng mới chưa cho thu hoạch ước khoảng 20% trong đó khoảng trên 10% là trồng mới 2015. Số diện tích này đều được làm bài bản (che lưới, làm bồn đúng kỹ thuật, hệ thống tưới, thoát nước rất tốt v.v…). Diện tích này nếu không có biến động về sâu bệnh và thời tiết sẽ đóng góp mạnh vào việc tăng sản lượng 2017 – 2018.

– Trong số 20 hộ được khảo sát chỉ có 1 hộ còn trữ 10 tấn. Cho rằng vụ thu hoạch mới sắp bắt đầu, giá bán không thể cao hơn năm 2015 nên gần như các hộ đã bán hết. Các ý kiến của các hộ trồng tiêu và đại lý thu mua hồ tiêu đều cho rằng tổng lượng tiêu vụ 2105 còn tồn trữ ở 4 tỉnh không vượt quá 2.000 tấn.

* Kết luận:

– Nhìn chung, qua kết quả khảo sát 4 tỉnh trọng điểm sản xuất hồ tiêu, cùng với kết quả khảo sát đợt 1 ở Đồng Nai và Bà Rịa – Vũng Tàu, dự đoán vụ 2016 sản lượng hồ tiêu cả nước chỉ cao hơn chút ít so với vụ 2015 nhưng không bằng vụ 2014, uớc đạt tổng sản lượng khoảng 135 – 137.000 tấn.

– Về giá cả và thị trường trong nước: Các đại lý thu mua hồ tiêu đều cho rằng năm 2016 sẽ không có biến động về giá mạnh như 2015. Giá trung bình năm sẽ không cao như 2015.