Đăk Nông: Ồ ạt mở rộng diện tích hồ tiêu ở Đăk Song – Thách thức trên lộ trình phát triển bền vững

Việc giá hồ tiêu thời gian qua ở mức cao, nhiều hộ dân trên địa bàn Tỉnh nói chung, huyện Đăk Song nói riêng đang ồ ạt mở rộng diện tích. Tình trạng trên đã vượt tầm kiểm soát từ phía cơ quan quản lý Nhà nước, đe dọa đến tính bền vững trong cơ cấu nông nghiệp.

Thấy giá cao thì trồng

Gia đình chị Vũ Thị Thủy, thôn 10, xã Nâm N’Jang hiện có 600 trụ tiêu và gần 1 ha cà phê kinh doanh. Chừng ấy cây trồng đã giúp gia đình chị có thu nhập tương đối ổn định. Tuy nhiên, thấy giá tăng cao cùng với phong trào trồng tiêu ở xã thời gian qua, chị quyết định phá bỏ một phần diện tích cà phê để trồng thêm 200 trụ tiêu.

Nói về mức độ rủi ro từ cây tiêu, chị Thủy cho biết: “Nói thật, tôi cũng “đánh bạc” với trời chứ không dám chắc là cây tiêu sẽ phát triển bền vững. Bởi vì không nói đâu xa, một số hộ trên địa bàn xã có kinh nghiệm trồng tiêu lâu năm nhưng cũng bị chết hàng loạt mà không có cách nào cứu chữa….”.

Còn anh Phạm Bá Lộc ở tỉnh Đăk Lăk đã đến xã Nâm N’Jang mua 1,6 ha đất trắng với giá 600 triệu đồng để trồng tiêu.

Bên những trụ tiêu vừa mới được dựng và những dây tiêu mới ươm đang chuẩn bị trồng, anh Lộc cho biết: Tôi không biết gì về kỹ thuật trồng tiêu, lại chưa hề biết chăm sóc nhưng thấy người dân ở đây họ trồng nhiều, nhiều nhà giàu lên nhờ tiêu nên cũng đành liều một phen, coi như vừa học vừa làm. Tôi mua dây tiêu ở ngoài thị trường về trồng đại và chỉ nghe người ta nói là đảm bảo chứ không biết chất lượng ra sao, sau này có cho nhiều trái hay không nữa.

Theo thống kê, trên địa bàn huyện Đăk Song hiện có khoảng 8.000 ha hồ tiêu, trong đó diện tích trồng mới từ năm 2014 đến nay khoảng 3.000 ha. Theo ông Lê Viết Sinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đăk Song thì đó chỉ là con số áng chừng chứ việc thống kê chính xác diện tích hồ tiêu trên địa bàn là rất khó.

Đơn cử như trong 6 tháng đầu năm nay, theo báo cáo từ Phòng Nông nghiệp & PTNT huyện thì toàn huyện có khoảng 500 ha hồ tiêu trồng mới. Diện tích này được thay thế bằng việc người dân chặt bỏ khoảng 80 ha cao su, hơn 400 ha cà phê.

Thế nhưng, con số thực tế thì lớn hơn rất nhiều bởi rất nhiều hộ dân mở mới bằng việc xen canh, xâm canh, mở mới theo hình thức trồng cuốn chiếu, tức thay thế từ từ. Những diện tích này hiện huyện chưa thể thống kê được.

Khó kiểm soát do chưa có quy hoạch

Nhiều năm nay, huyện Đăk Song không khuyến khích người dân trồng mới hồ tiêu mà khuyến cáo người dân giữ vững, chăm sóc tốt diện tích hiện có nhưng năm nào diện tích trồng mới cũng tăng cao.

Ông Lê Viết Sinh cho rằng, diện tích cây hồ tiêu trên địa bàn hiện đang được người dân mở rộng một cách ồ ạt đến mức khó kiểm  soát. Bởi, hiện nay, địa phương chưa có quy hoạch chi tiết cho cây hồ tiêu. Chưa có quy hoạch cụ thể về vùng, diện tích nên việc kiểm soát, xử lý những trường hợp trồng sai quy hoạch là không thể. Người dân thì ai cũng muốn có thu nhập cao nên họ thấy cây gì có giá, mang lại lợi ích kinh tế thì trồng chứ huyện cũng không thể ngăn cấm được.

Theo ông Sinh thì biện pháp duy nhất hiện nay của huyện là tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, khuyến cáo người dân không nên chạy theo phong trào, mở rộng diện tích ồ ạt, thiếu tính bền vững mà nên chú trọng đầu tư, thâm canh nâng cao chất lượng cây hồ tiêu hiện có. Về lâu dài, để quản lý tốt diện tích hồ tiêu, phát triển loại cây trồng này trở thành cây chủ lực, mang tính bền vững, huyện đang từng bước xây dựng thương hiệu hồ tiêu Đăk Song và kêu gọi nhà đầu tư.

Được biết, hiện nay huyện đã có nhà đầu tư là Công ty TNHH Xuất nhập khẩu An Phong đã và đang xây dựng nhà máy thu mua, chế biến hồ tiêu tại địa bàn. Để xây dựng và phát triển thương hiệu hồ tiêu, nhất thiết người dân phải thay đổi tư duy, nâng cao trình độ canh tác. Vì vậy, huyện đang xây dựng 3 mô hình sản xuất tiêu sạch để vừa thí điểm, tuyên truyền, bàn giao khoa học kỹ thuật cho người dân nhân rộng.

Có thể thấy, để xây dựng, phát triển cây hồ tiêu bền vững thì ngoài các công việc trên, vấn đề quy hoạch, quản lý tốt quy hoạch là một trong những đòi hỏi hàng đầu đối với huyện Đăk Song hiện nay.