Bộ NN&PTNT ‘nới tay’ cho doanh nghiệp bán chất cấm?

TTO – Chất trừ cỏ đã hết thời hạn được sản xuất và kinh doanh nhưng nhờ một công văn đặc biệt mà một doanh nghiệp vẫn được đặc cách kinh doanh hóa chất này.

Điều này không chỉ gây bức xúc trong cộng đồng doanh nghiệp vì đối xử thiên vị mà còn đi ngược lại những tuyên bố về sản xuất nông nghiệp sạch mà Bộ NN&PTNT tuyên bố trước đó khi cấm hàng loạt thuốc trừ cỏ độc hại.

Công khai bán chất cấm

Ngày 8-2-2017, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường đã ký ban hành quyết định số 278/QĐ-BNN-BVTV về việc loại bỏ thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) chứa hoạt chất 2,4D và Paraquat ra khỏi danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại VN.

Quyết định này căn cứ trên các bằng chứng khoa học về thuốc BVTV gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, vật nuôi, hệ sinh thái, môi trường… Tuy nhiên, để các doanh nghiệp có thời gian giải quyết hết lượng hóa chất nói trên đã nhập khẩu và sản xuất, bộ cho thêm 2 năm để các doanh nghiệp tìm cách tiêu thụ hết.

Như vậy, theo đúng lộ trình, tới 8-2-2019, việc kinh doanh loại thuốc trừ cỏ có hoạt chất 2,4D và Paraquat đã bị cấm.

Thế nhưng trên thực tế, sau tháng 2-2019, các loại thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất Paraquat vẫn được bày bán công khai ở nhiều đại lý và trên mạng. Điều đặc biệt là tất cả sản phẩm thuộc nhóm bị cấm có gốc Paraquat mà chúng tôi tìm mua được trên thị trường đều thuộc về một nhà sản xuất là Công ty TNHH Tập đoàn An Nông (TP.HCM).

Các loại thuốc trừ cỏ gốc Paraquat được bán phổ biến gồm Cỏ cháy 20SL của Công ty TNHH US Chemical (Long An) và Lagoote 210SL của Công ty TNHH An Nông (nhà máy tại Long An). Theo tìm hiểu, cả hai công ty nói trên đều là thành viên của Tập đoàn An Nông (Q.Bình Tân, TP.HCM).

Để tranh thủ bán hàng, Công ty An Nông đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi lớn, để khách mua càng nhiều các loại thuốc trừ cỏ Paraquat càng có nhiều ưu đãi. Theo thống kê của chúng tôi, công ty này tổ chức khoảng 10 chương trình để thúc đẩy bán thuốc cấm với việc chiết khấu cao hoặc những chuyến đi du lịch nước ngoài.

Khi chúng tôi hỏi mua số lượng lớn, ông Hải Long, phụ trách kinh doanh của Công ty US Chemical (thành viên của An Nông), cho hay để giá sỉ khoảng 60.000 đồng/chai có chiết khấu số lượng lớn còn 55.000 đồng/chai, đồng thời được tham gia các chương trình du lịch của công ty nếu đủ điều kiện.

Khi được hỏi vì sao chất này đã bị cấm lưu hành mà công ty vẫn bán, ông Long cho hay công ty được bán tới hết tháng 9 do Cục BVTV cho phép bằng văn bản!

Chúng tôi điện thoại cho bà Trương Thị Thủy Trường, tổng giám đốc Công ty TNHH Tập đoàn An Nông, nhưng chỉ có thư ký nghe máy. Thư ký của bà Thủy Trường cho biết công ty có rất nhiều loại thuốc trừ cỏ khác nhau và đều được Cục BVTV cho phép kinh doanh, nếu muốn biết thêm thông tin thì liên hệ Cục BVTV.

Vì sao An Nông lại được “đặc cách” bán chất cấm?

Qua nhiều nguồn khác nhau, chúng tôi xác định được rằng các loại thuốc trừ cỏ gốc Paraquat của các công ty sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV tại VN đã chính thức bị ngưng từ 8-2-2019 theo quy định của Bộ NN&PTNT, trừ… các sản phẩm của An Nông.

Ngày 15-3-2019, Cục BVTV có văn bản số 613/BVTV-QLT về việc xử lý tồn tại, vướng mắc trong quá trình thực hiện việc ngưng kinh doanh chất trừ cỏ gốc Paraquat gửi trực tiếp cho Công ty TNHH Tập đoàn An Nông.

Cục BVTV yêu cầu Công ty An Nông thống kê lượng thuốc kỹ thuật, thuốc thành phẩm chưa đóng gói đã bị loại bỏ khỏi danh mục để xây dựng kế hoạch chi tiết xuất khẩu 100% các loại thuốc BVTV này còn tồn kho tại công ty ra khỏi lãnh thổ VN đến hết ngày 30-9-2019.

Đối với hai loại thuốc BVTV là Cỏ cháy 20SL và Lagoote 210SL đã đóng gói không thể xuất khẩu được nhưng còn hạn sử dụng đang lưu trữ trong kho hoặc lưu thông trên thị trường, đề nghị công ty kiểm kê chi tiết và có phương án kinh doanh đến hết ngày 30-9-2019 để báo cáo Cục BVTV.

Đáng chú ý là công văn do ông Lê Văn Thiệt, cục phó Cục BVTV, ký gửi cho An Nông có đồng gửi cho Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh để báo cáo. Trước đó ngày 20-2-2019, ông Doanh cũng đã có cuộc họp với một số doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thuốc BVTV để tìm cách xử lý thuốc trừ cỏ gốc 2,4D và Paraquat còn dư thừa chưa bán hết.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Văn Thiệt cho biết việc ký quyết định cho An Nông tiếp tục kinh doanh thuốc trừ cỏ chứa Paraquat là do trước đó Cục BVTV đã họp với các doanh nghiệp và kết luận cho phép doanh nghiệp kinh doanh.

Bất thường

TS Nguyễn Đăng Nghĩa, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn nông nghiệp nhiệt đới, cho hay 2,4D và Paraquat là hai hóa chất rất độc hại có khả năng gây ung thư và đã được nhiều nước trên thế giới cấm.

Mãi đến đầu năm 2017 VN mới loại bỏ ra khỏi danh mục được phép kinh doanh nhưng vẫn cho doanh nghiệp thêm 2 năm để kinh doanh cho hết thuốc họ đã nhập hay sản xuất trong kho. Điều đó sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tìm mọi cách bán hết thuốc độc hại để bà con đưa ra ruộng đồng.

Sau hai năm, Cục BVTV lại tiếp tục cho phép một công ty bán thuốc này thêm gần 7 tháng, theo ông Nghĩa, là một điều bất thường.

“Vì sao lại chỉ có một doanh nghiệp được kinh doanh, và vì sao lại tiếp tục cho phép kinh doanh loại hóa chất độc hại ra môi trường VN dù bộ trưởng Bộ NN&PTNT nhiều lần khẳng định chiến lược của ngành nông nghiệp là sản xuất sạch hơn?”, ông Nghĩa bức xúc đặt câu hỏi.

Trên 30 quốc gia đã cấm

Nhiều nghiên cứu của các tổ chức trên thế giới đã cảnh báo hoạt chất Paraquat có khả năng gây một số bệnh cho động vật và con người. Paraquat có khả năng gây ảnh hưởng nhiều đến chức năng phổi, thận, tim. Người bị phơi nhiễm trực tiếp Paraquat qua đường da, đường hô hấp trên hay đường miệng đều có thể dẫn đến ngộ độc, thậm chí là tử vong mà không có thuốc giải độc.

Paraquat bị xếp vào nhóm rất độc với thủy sinh, để lại hậu quả lâu dài cho môi trường và đã bị cấm sử dụng ở trên 30 quốc gia.

Tại VN, thuốc trừ cỏ Paraquat được đăng ký sử dụng trong BVTV từ năm 1993. Việc sử dụng hóa chất này trong trừ cỏ không có kiểm soát rất dễ bị phơi nhiễm với con người qua da và hô hấp như: nhiệt độ, độ ẩm cao, thiếu trang thiết bị bảo hộ lao động, dụng cụ phun xịt không an toàn, khu vực phun thuốc thiếu sự kiểm soát…

Đặc biệt, Paraquat thường được sử dụng làm thuốc độc trong các vụ tự tử hoặc đầu độc ở nhiều nơi trong cả nước với liều gây chết rất nhỏ (khoảng 10ml) mà không có thuốc giải độc. Trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại VN ban hành ngày 21-4-2016, thuốc BVTV có chứa hoạt chất Paraquat có 46 tên thương phẩm.